7 loại dầu ăn cần tránh xa để bảo vệ sức khỏe của bạn
Trong nhiều năm, việc tiêu thụ dầu thực vật được khuyến khích bởi các chuyên gia y tế như một cách để cải thiện mức cholesterol và sức khỏe tim mạch. Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây đã đưa ra cái nhìn mới mẻ về mối quan hệ giữa dầu thực vật và sức khỏe tim mạch, đặc biệt là qua một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The BMJ vào năm 20161, phát hiện ra mối liên hệ giữa việc tiêu thụ dầu thực vật và tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Mặt khác, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) 2 không đưa ra một tuyên bố chung cho tất cả các loại dầu thực vật. Thay vào đó, FDA quản lý và đánh giá sự an toàn của từng loại dầu một cách riêng lẻ. Điều này bao gồm việc quy định tiêu chuẩn nhận diện và dán nhãn cho các sản phẩm thực phẩm bao gồm thành phần dầu thực vật. Đối với dầu thực vật được brom hóa (BVO), mặc dù trước đây được chấp nhận là an toàn, nhưng gần đây, vào tháng 11 năm 2023, FDA đã đề xuất cấm BVO trong thực phẩm do lo ngại về tính an toàn của nó sau khi nghiên cứu chỉ ra rằng sự tích tụ brom có thể gây hại cho tuyến giáp.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) 3 cũng đã lên tiếng mạnh mẽ chống lại việc sử dụng chất béo chuyển hóa sản xuất công nghiệp, thường được tìm thấy trong dầu thực vật hydro hóa một phần, do chúng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. WHO ủng hộ việc loại bỏ chất béo chuyển hóa khỏi nguồn cung thực phẩm toàn cầu và đã triển khai gói hành động REPLACE vào năm 2018 với mục tiêu loại bỏ chúng vào năm 2023.
Cuối cùng, theo Healthline 4, dầu thực vật hydro hóa, chứa nhiều chất béo chuyển hóa, đã bị liên kết với nhiều vấn đề sức khỏe. Mặc dù chất béo chuyển hóa hiện đã bị cấm ở Hoa Kỳ, chúng vẫn có thể được tìm thấy trong một số loại bơ thực vật, kem, và bánh quy.
Tổng hợp các nguồn thông tin trên, mặc dù dầu thực vật từng được coi là lựa chọn lành mạnh cho sức khỏe tim mạch, nhưng những phát hiện gần đây và quan điểm của các tổ chức y tế lớn như FDA và WHO đã gợi mở một cái nhìn cẩn trọng hơn về việc tiêu thụ chúng, đặc biệt là đối với các loại dầu thực vật hydro hóa và dầu thực vật được brom hóa. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn loại dầu thực vật và lượng tiêu thụ phù hợp, cũng như cần thiết phải xem xét các nghiên cứu mới và hướng dẫn của các tổ chức y tế để đảm bảo một chế độ ăn uống lành mạnh và cân đối.
2. Tránh dùng dầu hạt nho
Dầu hạt nho, được quảng cáo về lợi ích sức khỏe do hàm lượng chất béo không bão hòa đa và vitamin E cao, đã trở thành một lựa chọn phổ biến trong việc nấu ăn. Tuy nhiên, một cái nhìn sâu hơn vào quá trình sản xuất và tác động của nó đến sức khỏe con người tiết lộ một số mối lo ngại đáng kể. Trong khi Healthline 5 đánh giá cao dầu hạt nho vì “lượng vitamin E đáng kể” mà nó cung cấp, thì các nghiên cứu, bao gồm cả nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng và Trao đổi Chất (Journal of Nutrition and Metabolism) 6, chỉ ra rằng hàm lượng axit béo omega-6 cao trong dầu hạt nho có thể liên quan đến viêm và các vấn đề sức khỏe khác.
Một khía cạnh đáng lo ngại khác là phương pháp chiết xuất dầu hạt nho, thường sử dụng hexane, một hóa chất có thể tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe. Hơn nữa, khi dầu hạt nho được sử dụng để chiên ở nhiệt độ cao, nó có thể hình thành các hợp chất có hại và các gốc tự do, khiến nó trở thành một trong những loại dầu kém an toàn nhất cho mục đích này.
Ngoài ra, mặc dù Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ 7 khuyến khích tiêu thụ một lượng nhỏ axit béo omega-6, sự cân bằng giữa omega-6 và omega-3 là quan trọng. Đáng chú ý, một số loại dầu hạt nho có thể chứa hàm lượng polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) cao, những chất được biết đến với khả năng gây ung thư ở động vật.
Với những lo ngại này, việc chọn lựa dầu để nấu ăn đòi hỏi sự cân nhắc cẩn thận. Các chuyên gia khuyến nghị sử dụng dầu có hàm lượng chất béo bão hòa hoặc không bão hòa đơn cao, như dầu ô liu, khi nấu ở nhiệt độ cao, để giảm thiểu nguy cơ sức khỏe. Trong bối cảnh hiện đại, việc lựa chọn thực phẩm không chỉ dựa trên giá trị dinh dưỡng mà còn cần xem xét đến tác động đối với sức khỏe tổng thể, điều này làm nổi bật sự cần thiết của việc tiếp tục nghiên cứu và đánh giá sâu rộng hơn về các loại dầu thực vật khác nhau.
3. Tránh dùng dầu đậu nành
Dầu đậu nành, một loại dầu thực vật phổ biến được làm từ hạt của cây đậu nành, thường gặp trong nhiều loại thực phẩm từ nước sốt salad đến gia vị (theo Healthline 8). Tuy nhiên, mặc dù được tiêu thụ rộng rãi, dầu đậu nành đang dần bị soi xét kỹ lưỡng hơn về tác động tiềm ẩn của nó đối với sức khỏe. Một vấn đề đáng chú ý là quá trình hydro hóa của dầu đậu nành, khuyến cáo rằng nó chỉ nên được sử dụng ở mức độ vừa phải.
4. Tránh dùng dầu hạt bông
Trong bối cảnh hiện nay, khi mà sức khỏe cộng đồng được đặt lên hàng đầu, việc lựa chọn nguồn thực phẩm an toàn và lành mạnh trở nên cực kỳ quan trọng. Dầu hạt bông, một thời gian dài được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm vì tính chất linh hoạt và chi phí thấp, giờ đây lại đang dưới sự kiểm định gắt gao về mặt sức khỏe. Các nghiên cứu khoa học 11 đã chỉ ra rằng, dầu hạt bông chứa gossypol, một độc tố tự nhiên có thể gây hại cho sức khỏe, bao gồm nguy cơ ngộ độc, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản và suy giảm chức năng miễn dịch.
5. Tránh dùng dầu hạt cải
Tránh dùng dầu hạt cải không chỉ là một khuyến nghị dựa trên những quan ngại về sức khỏe mà còn là một lời cảnh báo dựa trên nghiên cứu khoa học và chứng cứ ngày càng tăng về tác động tiêu cực của loại dầu này lên cơ thể. Nghiên cứu trên tạp chí The Nutrition Source 15 đã chỉ ra rằng, dầu hạt cải, được chiết xuất từ cây cải dầu đã biến đổi, có thể chứa chất béo trans, một yếu tố được biết đến là gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm tăng viêm, các vấn đề về trí nhớ, và các vấn đề về tim mạch (theo Healthline 16). Đặc biệt, dầu hạt cải giàu chất béo omega-6 có thể góp phần gây mất cân bằng với chất béo omega-3 nếu tiêu thụ quá mức, dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, béo phì và bệnh tim (theo Healthline17).
Quá trình tinh chế dầu hạt cải, bao gồm cả bước khử mùi, một công đoạn tinh chế cuối cùng sử dụng nhiệt và hóa chất, được chỉ định là nguyên nhân làm giảm hàm lượng chất dinh dưỡng của dầu, đồng thời tạo nên hương vị nhạt nhẽo đặc trưng của nó. Nghiên cứu trên chuột 18 cũng cho thấy, dầu hạt cải khi đun nóng giải phóng các hợp chất có thể thúc đẩy và kích hoạt dấu hiệu viêm trong cơ thể, và tiêu thụ quá nhiều dầu hạt cải có thể dẫn đến tăng cân.
Ngoài ra, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nutrients 19, dầu hạt cải cũng được liên kết với hội chứng chuyển hóa ở những người thừa cân, là một nhóm các tình trạng bao gồm huyết áp cao, bệnh tiểu đường và cholesterol cao hoặc lượng triglyceride cao, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Thông tin tổng hợp từ các nguồn uy tín như Healthline17, Medical News Today20, và WebMD21, cũng mạnh mẽ ủng hộ lập luận rằng tiêu thụ dầu hạt cải có thể không phải là lựa chọn lành mạnh nhất cho một chế độ ăn uống cân đối và bảo vệ sức khỏe. Có thể xem xét các loại dầu khác với hồ sơ dinh dưỡng tốt hơn và ít hậu quả tiêu cực hơn cho sức khỏe.
6. Tránh dùng dầu cọ
Theo Harvard Women’s Health Watch 22 , dầu cọ – một loại dầu rất bão hòa được chiết xuất từ hạt của cây cọ, đã trở thành một thành phần phổ biến trong nhiều loại thực phẩm, từ các sản phẩm chế biến như bánh mì đóng gói và pizza đông lạnh đến việc sử dụng trong việc nấu nướng và chiên. Tuy nhiên, theo các nguồn uy tín như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)23 và các nghiên cứu được công bố, tác động của dầu cọ đối với sức khỏe con người không hoàn toàn tích cực. WHO chỉ ra rằng một số nghiên cứu đã liên kết việc tiêu thụ dầu cọ với việc tăng nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch, tăng cholesterol LDL, và nguy cơ cao hơn của các bệnh tim mạch khác. Mặt khác, một số nghiên cứu khác 27 lại không thấy tác động tiêu cực hoặc thậm chí ghi nhận những kết quả sức khỏe tích cực từ việc sử dụng dầu cọ.
Bên cạnh những mối quan tâm về sức khỏe, việc sản xuất dầu cọ còn tác động tiêu cực đến môi trường 24,25,26, dẫn đến nạn phá rừng, đặc biệt là ở các khu vực như Borneo và Sumatra, gây đe dọa đến môi trường sống của các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng như đười ươi. Ngoài ra, việc chuyển đổi rừng nhiệt đới thành đồn điền dầu cọ góp phần làm mất môi trường sống tự nhiên, làm tăng lượng khí thải carbon và đặt ra những thách thức lớn cho bảo tồn đa dạng sinh học.
Do đó, mặc dù tồn tại các phiên bản dầu cọ bền vững, chỉ một tỷ lệ nhỏ trong số này được chứng nhận do nhiều công ty không chấp nhận áp dụng những biện pháp canh tác ít hủy diệt hơn. Điều này làm dấy lên những mối quan tâm sâu rộng về tính bền vững và môi trường.
Trong bối cảnh đó, tránh sử dụng dầu cọ không chỉ giúp giảm bớt tác động tiêu cực đến sức khỏe mà còn đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và môi trường sống tự nhiên. Lựa chọn các loại dầu thay thế như dầu hướng dương, dầu ngô, dầu ô liu, dầu dừa, hoặc dầu hạt cải, có thể là những lựa chọn lành mạnh hơn và thân thiện với môi trường, đồng thời giúp bảo vệ sức khỏe của chúng ta và hành tinh này. Việc chuyển sang sử dụng các loại dầu khác như dầu oliu và dầu bơ khi nấu ăn tại nhà không chỉ là một lựa chọn lành mạnh hơn mà còn là bước đi quan trọng trong việc giảm thiểu tác động môi trường của việc sản xuất và tiêu thụ dầu cọ.
7. Tránh dùng dầu ngô
Dầu ngô là một thành phần phổ biến trong nhiều sản phẩm thực phẩm từ bơ thực vật đến nước sốt salad, được biết đến với hàm lượng axit béo omega-6 cao. Nguồn gốc từ ngô biến đổi gen (GMO) và qua quá trình tinh chế cao, dầu ngô không chỉ mất đi nhiều chất dinh dưỡng và hợp chất chống oxy hóa mà còn có thể tạo ra các hóa chất có hại khi nóng lên. Quá trình này, theo nghiên cứu từ Healthline28, liên kết dầu ngô với việc tăng mức viêm, tổn thương gan, và nguy cơ phát triển các bệnh tim mạch cũng như béo phì.
Tuy dầu ngô có điểm khói cao, làm cho nó trở thành lựa chọn phổ biến trong rán và xào, nhưng quá trình tinh chế khiến dầu ngô dễ bị oxy hóa, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Các hợp chất nguy hiểm sản sinh khi đun nóng dầu ngô đã được chứng minh có liên quan đến các vấn đề sức khỏe, ảnh hưởng đến chức năng thần kinh, hormone, và cơ bắp.
Thêm vào đó, theo các nghiên cứu từ Dr. Axe29, MedicineNet30, Perfect Keto31, MindBodyGreen32, và NYPost33, hàm lượng omega-6 cao trong dầu ngô có thể dẫn đến mất cân bằng omega-6 và omega-3, gây ra viêm và các vấn đề sức khỏe khác như hội chứng chuyển hóa, béo phì, và các loại bệnh tim mạch. Hơn 90% ngô trồng ở Hoa Kỳ là GMO, làm tăng thêm lo ngại về ảnh hưởng tiềm ẩn đối với sức khỏe từ việc tiêu thụ dầu ngô GMO dài hạn.
FDA34 cũng đã bày tỏ quan ngại đáng kể về an toàn của dầu ngô, với các vấn đề liên quan đến chất hỗ trợ chế biến, chất phụ gia hóa học, và kháng sinh sử dụng trong quá trình sản xuất. Đánh giá của FDA chỉ ra rằng tiêu thụ dầu ngô có thể liên quan đến nguy cơ tiểu đường và ảnh hưởng tiêu cực đến các cơ quan như thận, tuyến tụy, và tim.
Trong bối cảnh này, một lời khuyên cho người tiêu dùng là hạn chế sử dụng dầu ngô trong chế biến thực phẩm và tìm kiếm các lựa chọn thay thế lành mạnh hơn như dầu ô liu. Dầu ô liu không chỉ cung cấp một tỷ lệ cân đối hơn của omega-6 và omega-3 mà còn giữ lại các chất dinh dưỡng và hợp chất chống oxy hóa tự nhiên, hỗ trợ cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm viêm. Bằng cách lựa chọn các loại dầu ít bị tinh chế, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe liên quan và duy trì một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh hơn.
Kết luận, dù dầu ngô có thể được xem là một lựa chọn thuận tiện cho các mục đích nấu nướng nhất định, nhưng các nghiên cứu và khuyến nghị từ Healthline, FDA, cùng với các nguồn thông tin khác như Dr. Axe và MedicineNet, khuyến cáo rằng chúng ta nên tiếp cận việc sử dụng loại dầu này một cách thận trọng. Lựa chọn các loại dầu thực vật khác có lợi ích dinh dưỡng cao và rủi ro sức khỏe thấp hơn, như dầu ô liu, không chỉ tốt cho sức khỏe cá nhân mà còn đóng góp vào một môi trường sống bền vững hơn.
